Người dân ở thành phố từ bé đến lớn chắc ít có dịp được tiếp cận với trâu và bò và thậm chí cũng không phân biệt được sự khác biệt giữa 2 loại này ngoại trừ hình dáng và màu sắc bên ngoài. Cũng là loại gia súc nhóm móng guốc dùng để kéo xe hoặc cày bừa nhưng mỗi loại lại có những đặc tính riêng. Nếu biết dùng vào đúng chỗ đúng lúc thì sẽ phát huy được những tác dụng tối đa của từng loại.
Trâu bò thuộc họ thuộc loại động vật guốc chẵn. Có nghĩa là mỗi bàn chân của nó có 4 móng. 2 móng ở giữa rất lớn gọi là móng guốc và 2 móng 2 bên nhỏ hơn gọi là móng huyền. Trâu bò chỉ dùng móng guốc để di chuyển, trong khi móng huyền ít khi nào chạm vào đất.
Khi tiến gần 1 con bò hoặc trâu, bạn nên để ý đừng tiến từ phía sau của nó. Trâu, bò có khả năng đá gót phía sau như kiểu đá Yopchagi của Taekwondo rất mạnh. Nếu dính đòn này mà không bị gãy xương sườn thì cũng ngất xỉu hoặc ná thở.
Bò và trâu, loại đực nói chung hoặc thậm chí một số con cái đều có sừng. Sừng bò thì hình ống mọc thẳng lên từ 2 bên đầu trong khi sừng trâu thường nhọn và cong. Hình cong của sừng trâu từ bên ngoài hướng vào trong.
Bộ sừng có tác dụng để tự vệ và chiến đấu. đây cũng là một vũ khí lợi hại và bạn cũng cần phải để ý khi tiếp cận nhé. Đặc biệt khi Trâu bò đang húc nhau thì đừng có dại mà đứng gần, coi chừng lại bị vạ lây. Ông bà mình ngày xưa đã từng có câu “trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết” mà.
Hàm răng và hệ tiêu hóa của bò
Con bò đặc biệt là không có răng nanh và cả mấy cái răng cửa bên trên. Ai mà vẽ con bò cười nhe răng ra là tầm bậy. Bò chỉ có 6 cái răng cho bộ hàm trên hoạt động mà thôi nhé. Còn đâu là dùng hàm răng dưới. Khi ăn, bò dùng lưỡi cuốn thức ăn vào và hàm trên có một “thiết bị” đặc biệt phối hợp với răng cửa và răng nanh của hàm dưới để cắn đứt thức ăn. Sau đó răng hàm sẽ làm việc để nhai nát thức ăn. Trâu và bò chỉ có thể ăn cỏ mà thôi, không thể ăn thịt hoặc ăn tạp như một số loài khác. Nếu bạn bị nó tấn công thì đó là vì tư cách của bạn có vấn đề. Nên xem xét lại vấn đề này. Tuyệt đối là nó tấn công không phải vì mục tiêu muốn ăn tươi nuốt sống bạn đâu nhé. Dạ dày của trâu bò có đến 4 ngăn và chứa những loại vi sinh vật đặc biệt cho phép lên men những loại thức ăn không có nhiều chất dinh dưỡng. Cái này thì bạn có thể quan sát thấy vì sao trâu, bò lại chấp nhận ăn những loại rơm rạ khô quắt queo.
Cũng chính nhờ khả năng hấp thụ được thức ăn tốt mà trâu bò rất khỏe mạnh, tuổi thọ trung bình của trâu bò từ 18-25 năm (nếu sống trong môi trường tự nhiên). Nếu là trâu bò ở nhà nuôi có thể sống lâu đến 35 năm. Mỗi năm bò cái có thể cho ra 1 con (gọi là con bê), trâu thì cho ra 1 con gọi là con nghé. Thường thì sinh sản vào mùa xuân và rất ít khi nào sinh đôi.
Trong một đàn bò thì thường chỉ có một con bò đực còn lại toàn bò cái. Người ta cũng chọn bò đực là con có giống khỏe mạnh để nhân giống. Sau đây là một số kinh nghiệm chọn bò giống của nông dân Việt Nam.
Bò đực giống phải có sức khỏe tốt, thể hình phù hợp với các đặc tính của giống. Đực giống có sức sinh trưởng mạnh, to khỏe, cân đối, bộ xương chắc, phát triển các khớp chắc chắn, cử động dứt khoát, cơ bắp phát triển, đường sống lưng bằng phẳng, ngực sâu và rộng, mông to, các chân cân đối, lông trơn và không giòn. Đặc biệt bộ phận sinh dục phát triển bình thường, hai hòn cà cân đối (nếu quá sa xuống là do dây chằng yếu chứng tỏ bò đực sức khỏe yếu). Chất lượng tinh dịch tốt.
Không dùng đực giống có các nhược điểm như đầu quá to và thô, lưng hẹp và yếu; hông lõm, mông dạng mái nhà, chân vòng kiềng, xương cổ chân trước cong, chân voi, lông không mịn và giòn, nhất là dịch hoàn phát triển kém, v.v…
Nói chung, phương pháp chọn giống cho trâu, bò cũng có thể áp dụng cho người được đấy nhỉ? thằng nào mông lép, chân vòng kiềng,…mà 2 cái kia nó lại xa xuống đến gần đầu gối thì chị em cũng phải hết sức cân nhắc cho dù nó đẹp giai có bằng giời…hehe
Kỵ màu sắc?
Thật ra, con bò, con trâu không phân biệt được màu sắc, do đó, nếu bạn có mặc áo màu đỏ thì cũng đừng lo lắng bị bò nó dí nhé. Tuy nhiên, trong trường hợp mặc áo màu đỏ mà con bò nó cứ hồng hộc lao tới thì cách tốt nhất là bỏ chạy…
Dùng bò hay trâu kéo xe tốt hơn?
Thật ra trâu và bò đều kéo xe rất tốt. Tuy nhiên, con trâu thì rất ngại trời nắng và rất ưa ngâm mình trong nước. Nếu phải kéo xe trong thời tiết nắng nóng thì tốt nhất là dùng bò.
Khi dùng trâu hay bò kéo xe thì người ta chỉ dùng con đực, ít khi dùng con cái. Tuy nhiên, tính khí của con trâu đực rất nóng nảy và hiếu chiến. Nếu thấy một con trâu đực đối đủ khác, có thể nó sẽ lồng lên và nhào đến húc nhau mà bất tuân sự sự điều khiển của người chủ. Trong khi đó, bò thì có mức độ tuân thủ tốt hơn nhiều. Nếu như bạn dùng ngựa kéo. Thông thường bạn phải cẩn thận dùng tấm che mắt ngựa vì nếu ngựa đực nhìn thấy ngựa cái có thể nó sẽ lồng lên và hất bạn sang một bên. Cái này thì không phải chỉ áp dụng riêng cho ngựa. Mình cũng có mấy thằng bạn thân có cái “đức tính” này. Khổ cái là không dùng gì để che mắt bọn nó được.
Trâu bò cũng đặc biệt sợ “cọp” hoặc mùi “cọp”. Đây là bản tính tự nhiên. Ngày xưa vào những thời điểm “ông ba mươi” còn hoành hành, khi muốn dùng xe bò kéo đi qua những vùng nương rẫy hoang vắng, người ta thường đâm tỏi và sát vào mũi bò để nó không còn phân biệt mùi vị gì và cứ thể mà đi..thời bây giờ thì chắc không cần đến kỹ thuật này nữa nhi?
Kỹ thuật điều khiển bò
Khi điều khiển bò, người ta có thể dùng những thuật ngữ riêng để ra lệnh cho bò đi thẳng, quẹo trái, quẹo phải, dừng lại và thậm chí là còn ra lệnh cho bò đi nhanh, đi chậm.Riêng bò thì có số đuôi còn trâu thì pó tay.
Thử cảm giác ngồi trên xe trâu, bò kéo một lần cho biết?
Nếu có dịp về quê, bạn hãy thử một lần tiếp cận với trâu bò và thú vị nhất là làm một chuyến xe bò hoặc trâu kéo trên con đường quê mát rượi, lúa xanh mơn mởn nhé. Thú vị lắm đấy.
Hình ảnh chụp các chiến hữu ở Cam Phước Đông – Cam Ranh – Khánh Hòa – Việt Nam
